Năm 1997, sau nhiều lần hội thảo, chỉnh sửa, Tổng KTNN đã trình Thủ tướng, và được Thủ tướng Võ Văn Kiệt ủy quyền, Phó Thủ tướng Phan Văn Khải đã ký quyết định thành lập Trung tâm Khoa học và Bồi Dưỡng cán bộ KTNN
Vài nét hồi tưởng
Vào năm 1996, khi đang phụ trách Vụ Kiểm toán đầu tư xây dựng cơ bản và các dự án chính phủ, với tư cách là thành viên Hội đồng khoa học ngành, tôi được Tiến sĩ Vương Hữu Nhơn, Tổng Kiểm toán nhà nước và ông Hà Ngọc Son – Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước mời lên làm việc. Tại căn phòng ở tầng 2, tòa nhà 33 Hùng Vương, ông Nhơn có đặt vấn đề về việc thành lập một cơ quan nghiên cứu và đào tạo của Kiểm toán nhà nước. Ông Son có gợi ý: Đây là một đơn vị sự nghiệp, có nhiệm vụ nghiên cứu và thông tin về khoa học kiểm toán cùng các bộ môn liên quan, đồng thời đảm trách cả việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ phục vụ cho hoạt động của Kiểm toán nhà nước. Các ông giao cho tôi phác thảo đề án, sau đó Hội đồng Khoa học, Lãnh đạo sẽ bàn và trình Thủ tướng Chính phủ (Lúc đó Kiểm toán Nhà nước là cơ quan thuộc Chính Phủ).
Tuy rất bận vì công việc điều hành hoạt động của một Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành, song tôi đã dành thời gian nghiên cứu và tận thu tất cả những gì mình đã nếm trải với kinh nghiệm của một giảng viên đại học, một người quản lý khoa học ở Viện Khoa học Tài chính cùng kinh nghiệm điều hành ở Kho bạc Nhà nước Trung ương, ở Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành để phác ra những nét cơ bản về tổ chức và hoạt động của một tổ chức mới, có thể thích hợp cho giai đoạn đầu của Kiểm toán Nhà nước.
Cuối năm 1996, tôi trình lãnh đạo KTNN đề án thành lập Trung tâm Khoa học và Bồi dưỡng cán bộ KTNN. Nội dung chính của đề án không có gì nhiều, song nó đã phác họa những đặc trưng cơ bản, quyết định chức năng, nhiệm vụ và đường hướng phát triển cho Trung Tâm.
Về tính chất: Đây là tổ chức sự nghiệp công, trực thuộc KTNN, hoạt động độc lập, có tư cách pháp nhân, có con dấu tròn 34 mm, có tài khoản tại KBNN hoặc ngân hàng
Về chức năng:
a - Nghiên cứu khoa học về kiểm toán, về tài chính, kế toán, tiền tệ, tín dụng và các bộ môn liên quan đến kiểm toán;
b - Thông tin Khoa học về Kiểm toán: Công bố các thành tựu khoa học, các thông tin trợ giúp nghiên cứu và nghiệp vụ Kiểm toán;
c - Quản lý khoa học toàn ngành (Do KTNN không tổ chức Vụ quản lý Khoa học nên Trung tâm là đầu mối khoa học, tổ chức quản lý đề tài, cấp phát kinh phí và nghiệm thu, quyết toán đề tài). Trung tâm đảm nhiệm chức năng văn phòng HĐKH ngành
d - Đảm nhiệm công tác đào tạo ngắn hạn, bồi dưỡng chuyên đề cho Kiểm toán viên nhà nước và tham gia vào mạng lưới đào tạo quốc gia thông qua việc liên kết đào tạo và mở các lớp bồi dưỡng về kiểm toán cho các ngành, các đơn vị có nhu cầu
e - Xuất bản Tạp chí Kiểm toán
Về nhiệm vụ: Tổ chức thực hiện tốt các chức năng trên; Hoàn thành mọi nhiệm vụ của đơn vị trực thuộc và các nhiệm vụ đột xuất do cấp trên giao; Hoàn thành nhiệm vụ của một đơn vị dự toán NSNN cấp 3
Về tổ chức: Trung tâm sẽ có Phòng Nghiên cứu khoa học, Phòng Quản lý khoa học kiêm văn phòng HĐKT ngành, Phòng Thông tin khoa học, Phòng Đào tạo, Phòng Tổ chức Hành chính và Tài chính, Tòa soạn Tạp chí Kiểm toán;
Bấy nhiêu nhiệm vụ là khả năng cho đơn vị mới!
Năm 1997, sau nhiều lần hội thảo, chỉnh sửa, Tổng KTNN đã trình Thủ tướng, và được Thủ tướng Võ Văn Kiệt ủy quyền, Phó Thủ tướng Phan Văn Khải đã ký quyết định thành lập Trung tâm Khoa học và Bồi Dưỡng cán bộ KTNN. Tôi được điều sang Lãnh đạo Trung tâm. Từ đó , một nền nếp hoạt động khoa học và đào tạo chính quy đã dần được hình thành. Bây giờ nhớ lại, tôi đôi khi tự hỏi không hiểu lấy đâu ra nguồn lực và sức mạnh để một tập thể lúc đầu chỉ có một nhóm người, sau đông lắm cũng chỉ hơn 20 người mà đã gồng mình gánh trọn cái gánh nặng ngàn cân ấy qua hàng chục năm gian khổ…
Mấy thành tựu và bài học nổi bật
Tôi đã nhiều lần nói và viết rằng: KTNN ra đời như một tất yếu lịch sử, nó xuất hiện do đòi hỏi gia tăng tính minh bạch, công khai của các thông tin tài chính nhằm phục vụ cho nhà nước pháp quyền do dân làm chủ. Mọi sự phát triển nhiệm vụ, chức năng, loại hình hoạt động của nó đều nhằm thích nghi với đòi hỏi của một nền dân chủ thực sự. Trong quá trình đó, sự điều chỉnh tổ chức cần có, sự thải loại các bộ phận không cần thiết nữa là tất yếu! Con người nhận thức được các nhu cầu khách quan, sẽ có cơ may phục vụ tốt hơn cho sự nghiệp. Trái lại, ai không phù hợp, hoặc lạc hậu sẽ bị cuộc sống quên lãng. Trong dòng trôi ấy, mỗi công việc nhỏ bé của ta, của ai đó cũng chỉ là những hạt cát góp phần cho thành lũy của muôn đời.
Nói như thế để thấy rằng: Thành tựu 15 năm của Trung tâm cũng như thành tựu mãi mãi của công tác khoa học và đào tạo của KTNN mà Trung tâm được giao phó là thành tựu của cả tập thể lãnh đạo KTNN, thành tựu của bao lớp cán bộ khoa học và quản lý đã chăm lo mà thành, nó lại còn được sự ủng hộ và hợp tác của cả một tập thể kiểm toán viên, cán bộ, nhân viên toàn ngành cũng như sự quan tâm trợ giúp của các ban ngành và bè bạn gần xa.
Dù có khiêm tốn, chúng ta vẫn thấy 15 năm qua đã có một số thành tựu có thể kể ra:
Một là, lãnh đạo KTNN và những người chủ trương thành lập Trung tâm đã nhận thức được yêu cầu tất yếu khách quan phải có và phải đẩy mạnh công tác nghiên cứu, quản lý khoa học, công tác đào tạo và bồi dưỡng cán bộ. Nhờ đó, đã cấu trúc các chức trách nhiệm vụ của Trung tâm là khách quan, phù hợp cho cả một chặng đường dài phát triển. Mai hậu, nếu Học viện kiểm toán ra đời, nó vẫn phải được thực hiện các chức năng đó.
Hai là, trong điều kiện khó khăn ban đầu, KTNN đã dành cán bộ ưu tú, dành kinh phí còn ít ỏi cho hoạt động của Trung tâm, ưu tiên cho mọi hướng phát triển độc lập của Trung tâm trong triển khai các chức năng của mình, nhờ đó đã hình thành nên lực lượng cán bộ nghiên cứu và quản lý khoa học nòng cốt có ảnh hưởng sâu sắc đến mọi hoạt động mang bản chất khoa học của KTNN. Từ đó bồi dưỡng, phát triển tiềm năng khoa học cho cả một ngành mới mẻ ở Việt Nam.
Ba là, trong hoạt động của mình, Trung tâm đã luôn gắn bó với việc khoa học hóa những tư tưởng, quan điểm và chính sách về kiểm toán thành tri thức của ngành. Hàng trăm đề tài cấp nhà nước, cấp bộ, cấp cơ sở đã giúp hình thành một cách có hệ thống hệ tư tưởng của KTNN – tư tưởng của những con người công minh, chính trực, nghệ tinh, tâm sáng vì những quan hệ tài chính quốc gia minh bạch.
Bốn là, Trung tâm đã hoàn thành xuất sắc sự khởi đầu cho công tác quản lý khoa học, thông tin khoa học, đặt nền móng đầu tiên cho việc nghiên cứu và triển khai công nghệ thông tin vào hoạt động kiểm toán. Đây là một thành tựu to lớn có sự trợ giúp của Viện Công nghệ thông tin thuộc Viện khoa học Việt Nam.
Năm là, bằng hàng trăm lớp tập huấn chuyên đề, Trung tâm đã góp phần bồi bổ nhận thức, quan điểm, trình độ nghiệp vụ cho hàng vạn lượt cán bộ, KTV, giúp hình thành nên năng lực nội sinh của đội ngũ cán bộ, KTV nhà nước. Đây là nhân tố quyết định bền vững lâu dài cho sự phát triển của KTNN.
Sáu là, hơn rất nhiều trung tâm khác, thành tựu nghiên cứu của Trung tâm đã nhanh chóng được chế định thành các quy phạm pháp luật: chuẩn mực, quy trình, phương pháp kiểm toán. Đây có lẽ là niềm tự hào lớn nhất của tập thể cán bộ khoa học KTNN mà Trung tâm là người tổ chức. Với kinh phí từng năm ít ỏi, chúng ta đã ưu tiên diành cho các đề tài ứng dụng, chính điều đó đã làm cho các trang sách đi vào cuộc sống!
Bảy là, anh em ta chỉ có thể làm việc được khi trên dưới một lòng, anh em đoàn kết gương mẫu, chia ngọt sẻ bùi để cho sự nghiệp thăng hoa.
Những thành tựu đó làm an lòng chúng ta và nhắc nhở chúng ta phải cố sức rất nhiều.
Một vài mong đợi
Để kết lại bài này, với tư cách một đồng đội cũ, tôi chỉ cầu ước ba điều:
Mong sao lãnh đạo KTNN sớm triển khai thành lập Học viện Kiểm toán để có thể tổ chức, động viên và qui tụ lực lượng khoa học, đào tạo cho sự nghiệp KTNN phát triển bền vững.
Mong sao KTNN dành thêm nhân lực, điều kiện vật chất cho Trung tâm để nơi đây đủ sức vẫy gọi, lưu giữ và chở che cho những con người có trí tuệ, tâm huyết và khát vọng cháy bỏng vì sự nghiệp thánh thiện của KTNN, từ đó làm cho tư tưởng, quan điểm của KTNN cháy sáng và lan tỏa ra xã hội, góp phần tạo dựng môi trường kiểm toán thuận lợi.
Mong anh em ta trong Trung tâm luôn hăng hái, kết đoàn, cùng hướng tới những gì cao cả của sự nghiệp để mà cùng nhau tiến bước. Phía trước là ánh nắng, là mùa xuân và hạnh phúc của những người lao động chân chính. Kính chúc các bạn thành công!./.
PGS-TS Nguyễn Đình Hựu
Nguyên Giám đốc Trung tâm Khoa học và Bồi dưỡng cán bộ
