Đại diện Văn phòng Quốc hội tham dự và có bài tham luận tại Hội thảo khoa học "Kiểm toán thu sử dụng đất với việc tăng cường quản lý thu ngân sách nhà nước và nâng cao hiệu lực quản lý đất đai tại các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương", Ths. Vũ Nhật Anh đã giành cho Tạp chí NCKHKT cuộc trao đổi xung quanh nội dung này.
* Với tư cách là đại diện cơ quan của Quốc hội, ông đánh giá thế nào về hoạt động kiểm toán thu sử dụng đất của KTNN trong thời gian qua?
- Có thể nói, từ khi thành lập đến nay, KTNN đã tiến hành hàng nghìn cuộc kiểm toán với quy mô lớn, nhỏ khác nhau tại các đơn vị sử dụng ngân sách, tiền, tài sản Nhà nước trên tất cả các lĩnh vực trong đó có lĩnh vực đất đai. Trong cơ cấu NSNN, khoản thu về đất là khoản thu lớn. Ví dụ năm 2009, đạt khoảng 600 nghìn tỷ, riêng thu ngân sách từ đất khoảng 45 nghìn tỷ. Qua đánh giá kết luận kiểm toán trong các năm 2007, 2008, 2009 và vừa rồi trong quyết toán ngân sách năm 2009 đang được duyệt, khoản thu tiết kiệm cho ngân sách từ đất chiếm khoảng 2-3%. Dù là con số kiêm tốn nhưng qua hoạt động kiểm toán rất nhiều sai phạm trong hoạt động kinh tế xã hội có nội dung về đất đai được chỉ ra.
Dưới góc độ quản lý thu ngân sách từ đất đai, kết quả kiểm toán đã phát hiện nhiều vi phạm chính sách, chế độ quản lý tài chính đất đai, kiến nghị tăng thu, giảm chi, xử lý các khoản tạm thu, tạm giữ và các khoản khác. Các sai phạm về thu sử dụng đất được KTNN phát hiện như: miễn giảm thuế đối với thu nhập từ hoạt động chuyển quyền sử dụng đất, chuyển quyền thuê đất, miễn giảm tiền sử dụng đất không đúng quy định, áp đơn giá đất để tính tiền sử dụng đất chưa đúng; cơ quan tài nguyên môi trường của một số địa phương chuyển hồ sơ thông tin địa chính sang cơ quan thuế để xác định nghĩa vụ tài chính của một số trường hợp thiếu chính xác,...
Thông qua kết luận kiểm toán rất nhiều chính sách đất đai còn bất cập được đưa ra, qua đó kiến nghị các cơ quan liên quan có cơ sở để sửa đổi hoàn thiện theo quy định của pháp luật. Tôi nghĩ đấy là mặt tích cực mà KTNN làm được trong quá trình kiểm toán hoạt động thu từ đất đai.
* Vậy các kết quả kiểm toán theo như ông nói ở trên giúp ích gì cho các đại biểu Quốc hội?
- Hoạt động kiểm toán nói chung và hoạt động kiểm toán thu sử dụng đất có một số hữu ích cho các đại biểu QH: Thứ nhất là mang lại cái nhìn toàn cảnh trong ngân sách nhà nước, thu ngân sách như thế, đóng góp như thế, với nguồn lợi như thế sẽ đóng góp cho hoạt động phát triển kinh tế đất nước như thế nào.
Thứ 2 là qua hoạt động kiểm toán thu sử dụng đất, rất nhiều sai phạm, nhiều bất cập được chỉ ra, những sai phạm có nguyên nhân chủ quan, nguyên nhân khách quan. Chủ quan là từ các bộ phận triển khai có vấn đề thì sẽ được hoàn thiện sửa đổi dần. Thứ 2, nguyên nhân khách quan do bộ máy pháp luật, quy định pháp luật chưa chuẩn. Qua đó đại biểu QH sẽ góp ý kiến để cơ quan chức năng sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật, chính sách, chế độ tài chính về đất đai phù hợp với thực tiễn, góp phần tăng thu cho ngân sách Nhà nước, tăng cường công tác quản lý đất đai, bảo vệ nguồn tài nguyên, đảm bảo an ninh lương thực.
* Trong bối cảnh hiện nay, KTNN cần thực hiện những điều gì để tăng cường hơn nữa hiệu quả hoạt động kiểm toán thu sử dụng đất?
- Trong khuôn khổ Hội thảo, như đại biểu Đặng Hùng Võ có nói thì hoạt động kiểm toán đất đai nên dựa trên 4 chế tài: Một là các quy định pháp luật. Hai là quy định về hành chính, Ba là Quy hoạch sử dụng đất, Bốn là các chính sách về tài chính. Thực chất mà nói thời gian qua KTNN mới chỉ sử dụng công cụ, chế tài tài chính, còn 3 công cụ kia thì có giới hạn. Tôi nghĩ rằng, trong thời gian tới, KTNN cần tăng cường sử dụng 3 công cụ còn lại nhằm tăng hiệu quả hoạt động kiểm toán. Bởi lẽ khi chúng ta sử dụng đồng đều các công cụ trên, chắc rằng sẽ có rất nhiều vấn đề nảy sinh, và qua đó, mới giúp chúng ta có được sự đánh giá toàn diện hơn.
Cách thức triển khai có thể thông qua đào tạo, cập nhật các kiến thức mới cho cán bộ KTV của KTNN về 3 công cụ kia. Tăng cường dung lượng cho hoạt động kiểm toán, có thể tăng cường về số lượng cuộc kiểm toán, tăng cường về kiểm toán hoạt động và kiểm toán chuyên đề nhằm đánh giá hiệu quả sử dụng đất đai. Một vấn đề nữa là KTNN sẽ góp phần hơn nữa trong công tác xây dựng pháp luật, đưa ra các ý kiến xác đáng cho các cơ quan của Quốc hội. Về đối tượng kiểm toán thì cần tăng cường hơn nữa kiểm toán các đối tượng sử dụng đất đai lớn như mô hình các tập đoàn, tổng công ty có sử dụng nguồn tài nguyên đất đai nhưng có những biểu hiện sử dụng chưa chuẩn, ngăn ngừa những tiêu cực, lãng phí tài nguyên quốc gia.
Vâng, xin trân trọng cảm ơn ông!
