Liên quan đến các nội dung về nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội trong lĩnh vực tài chính-ngân sách và vai trò của KTNN,TS. Souvanpheng Boupphanouvong, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, Kế hoạch và Tài chính, Quốc hội nước CHDCND Lào đã dành cho PV Tạp chí NCKHKT cuộc trao đổi ngắn.
* Thưa bà, tại Hội thảo quốc tế “”, nhiều đại biểu đều đánh giá cao về hoạt động giám sát. Vậy nhận định của bà về hiệu quả của hoạt động giám sát liên quan đến lĩnh vực tài chính ngân sách của Quốc hội Lào trong thời gian vừa qua?
- Có thể nói, thực hiện vai trò này của Quốc hội Lào trong thời gian vừa qua rất là tốt. Nâng cao được vai trò, vị trí của Quốc hội Lào trong năm qua. Hiệu quả rõ nét nhất mà hoạt động này mang lại chính là việc làm cho người dân tin tưởng nhiều hơn vào Đảng, vào Nhà nước. Cũng như ở Việt Nam, Campuchia, quá trình đấu tranh chống tham nhũng và việc thực hiện tốt Luật Ngân sách Nhà nước là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách của Đảng, Nhà nước và người dân Lào. Nhận thức được điều đó, Quốc hội Lào đã có những cố gắng thực hiện tốt trọng trách, làm sao để đáp ứng được sự kỳ vọng của nhân dân. Đây là vấn đề rất quan trọng mà tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào diễn ra vào tháng 3/2011 đã đánh giá cao vai trò này của Quốc hội.
* Vậy mong bà chia sẻ về những kết quả đã đạt được trong hoạt động giám sát những năm gần đây của Quốc hội Lào?
- Những năm gần đây, trong hoạt động giám sát chúng tôi đã đạt được khá nhiều thành tựu. Quốc hội đã ban hành văn bản pháp luật và những quy định cần thiết liên quan đến hoạt động giám sát trong lĩnh vực tài chính-ngân sách như Luật Kiểm toán và Luật Ngân sách; UBTVQH đưa ra nhiều ý kiến cho KTNN liên quan đến kế hoạch kiểm toán hàng năm và các cuộc kiểm toán cụ thể khác. Tại các kỳ họp, Quốc hội đã phân tích và phê chuẩn báo cáo kiểm toán tài chính của các đơn vị ngân sách và báo cáo về việc thực hiện kế hoạch ngân sách; Quốc hội cũng đã đưa ra các biện pháp nhằm thu hồi lại các khoản thu ngân sách và kỷ luật những đơn vị chi tiêu ngân sách vào những mục đích không thích hợp; Giám sát việc thực hiện các quy định pháp luật có liên quan đến những khó khăn mà kiểm toán phải đối mặt, đặc biệt là hệ thống kế toán, hệ thống ngân sách và ngân khố, các khoản thu liên quan đến phí dịch vụ, đầu tư, mua sắm công và đấu thầu; việc công khai kết quả kiểm toán tuy mới ở giai đoạn đầu nhưng đã có những tác động tới đời sống xã hội nói chung và đời sống kinh tế nói riêng.
* Theo bà đâu là những thuận lợi và khó khăn của hoạt động giám sát trong lĩnh vực tài chính, ngân sách của Quốc hội Lào và làm thế nào để ngày càng nâng cao hoạt động giám sát.
- Chúng tôi đã cố gắng rất nhiều, tuy nhiên hoạt động giám sát trong lĩnh vực này còn nhiều khó khăn. Đội ngũ cán bộ còn thiếu và yếu, đặc biệt là đội ngũ cán bộ có kiến thức, năng lực về kinh tế, về ngân sách. Mặt khác vấn đề tuyển dụng cán bộ cũng rất khó. Vì thế nhiệm vụ được chú trọng là làm thế nào để xây dựng được đội ngũ, nguồn nhân lực của Quốc hội để làm tốt nhiệm vụ kiểm tra kiểm soát ngân sách. Nếu chỉ dựa vào những số liệu thông tin từ phía các ban ngành là chưa đủ để đưa ra đánh giá chuẩn xác. Đây được coi là một thử thách lớn với chúng tôi. Chúng tôi đang cố gắng, trong ngắn, trung và dài hạn xây dựng được đội ngũ cán bộ có hiểu biết, có năng lực về các vấn đề liên quan như việc gửi cán bộ đi học ở các nước bạn cũng như tập huấn tại chỗ cho những cán bộ trẻ…
Một vấn đề nữa là mặc dù KTNN Lào rất mạnh, cũng đang có những nỗ lực để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, đây vẫn là cơ quan mới, vì thế một thử thách rất lớn là làm thế nào có được đội ngũ cán bộ giỏi nghề, làm thế nào để KTNN có được những cơ sở pháp lý và cơ sở lý luận cho hoạt động kiểm toán. Một khó khăn nữa cho ngành kiểm toán chính là đang thiếu những ưu đãi cho hoạt động kiểm toán.
* Bà vừa nhắc tới cơ quan KTNN của Lào. Một vài nhận định của bà về vai trò của cơ quan KTNN đối với hoạt động giám sát của Quốc hội Lào trong lĩnh vực tài chính, ngân sách?
- Có thể khẳng định ngay rằng, vai trò của KTNN rất lớn. KTNN như bàn tay, đôi mắt của Quốc hội. KTNN Lào có nhiệm vụ kiểm tra các cơ quan tổ chức như: Các Bộ, ngành kinh tế và các Bộ có nguồn vốn đầu tư lớn. Mục đích chính của KTNN là giám sát việc tổ chức thực hiện kế hoạch ngân sách nhà nước và báo cáo kết quả kiểm tra lên QH, UBTVQH và Thủ tướng. Trong 03 năm qua, KTNN bắt đầu tổ chức tiến hành kiểm tra quyết toán hàng năm và báo cáo lên phiên họp thường kỳ của QH.
Trong thời gian qua, chúng tôi sử dụng rất nhiều số liệu từ báo cáo kiểm toán của KTNN để phân bổ ngân sách; đánh giá về hiệu quả sử dụng ngân sách Nhà nước. Báo cáo của KTNN như công cụ để Quốc hội qua đó kiểm tra, giám sát được đồng vốn của Nhà nước được các cơ quan, đơn vị sử dụng như thế nào? Để có thể trả lời với người dân của mình là đồng tiền đóng thuế của họ có được sử dụng đúng mục đích hay không? KTNN đã giúp Quốc hội trả lời được vấn đề này và Quốc hội có được sự tin tưởng của quần chúng với kết quả kiểm tra, giám sát của minh.
* Một vài chia sẻ về mối quan hệ giữa Ủy ban Kinh tế Kế hoạch và Tài chính của Lào và cơ quan KTNN? Một vài kinh nghiệm tốt để nâng cao mối quan hệ giữa KTNN với các cơ quan của Quốc hội nhằm tăng cường hoạt động giám sát trong lĩnh vực tài chính ngân sách?
- Ở đất nước chúng tôi, mối quan hệ này rất chặt chẽ, ngay từ khâu đưa ra kế hoạch kiểm toán hàng năm. KTNN cần gì, cần kiểm toán làm những gì, những thông tin gì QH cần để KTNN cung cấp… đều được chúng tôi thảo luận kỹ. Thời gian qua, chúng tôi cũng dự thảo Quy định về mối quan hệ, phối hợp giữa Ủy ban KTKH và TC của QH. Hiện nay quy định nêu trên đang trong giai đoạn nghiên cứu, sau khi hoàn thành công tác nghiên cứu và dự thảo sẽ được xem xét và phê duyệt. Đối với quy định về mối quan hệ, phối hợp giữa 2 cơ quan có một số nội dung chính như: Phối hợp xây dựng kế hoạch tổ chức và hoạt động kiểm tra định kỳ hàng năm của KTNN. UB KTKH&TC của QH cung cấp thông tin liên quan làm cơ sở để chuẩn bị báo cáo năm về kinh tế xã hội như Bản tổng kết và kế hoạch giám sát của UBTV cũng như các Ủy ban liên quan trong QH về tài chính và ngân sách để KTNN sử dụng xây dựng kế hoạch tổ chức, kiểm tra định kỳ hàng năm. Đối với việc xem xét ngân sách của KTNN, UB KT KH&TC của QH xem xét và tổ chức phân bổ NS, tạo điều kiện giúp KTNN thực hiện kế hoạch kiểm tra hàng năm cũng như thực hiện vai trò, nhiệm vụ đúng với Luật tổ chức Kiểm toán.
Trong công tác phối hợp tổ chức thực hiện kế hoạch kiểm tra và trình kết quả kiểm tra. Ngành KTNN có thể đề nghị UB KTKH&TC QH liên hệ để đại biểu QH thường trú tại khu vực Đoàn kiểm tra đang tiến hành kiểm tra hợp tác và chỉ đạo đơn vị đang kiểm tra hợp tác với đoàn kiểm tra cũng như tạo điều kiện để Đoàn hoàn thành kế hoạch đã đề ra; Phối hợp xây dựng báo cáo kết quả kiểm tra để báo cáo lên phiên họp thường kỳ của QH; Phối hợp tổ chức tuyên truyền kế hoạch kiểm tra...
Về kinh nghiệm tốt để nâng cao mối quan hệ giữa KTNN với các cơ quan của Quốc hội, tôi cho là chúng tôi thường xuyên quan hệ với nhau rất chặt chẽ. Cá nhân tôi có thể gọi điện 24/24 với ông lãnh đạo cao nhất của KTNN để trao đổi công việc khi thấy cần thiết. Quốc hội cũng sẽ chủ động giám sát nội dung các lĩnh vực của kiểm toán sao cho phù hợp với yêu cầu thực tế của tình hình kinh tế xã hội và kế hoạch thực hiện ngân sách. Đồng thời sử dụng có hiệu quả các công cụ kiểm toán, tập trung vào việc giám sát các giải pháp và tư vấn kiểm toán liên quan đến các phương pháp thích hợp nhằm phổ biến kết quả kiểm toán cho các tổ chức và xã hội… Tất nhiên, việc phát triển, xây dựng mối quan hệ giữa KTNN và QH một cách vững mạnh, nếu chỉ dựa vào mối quan hệ giữa KTNN và QH là chưa đủ. Vì vậy, cần thiết trao đổi kinh nghiệm với các nước, tranh thủ sự giúp đỡ của các tổ chức, đặc biệt là sự giúp đỡ và hợp tác từ tổ chức KTNN các nước cũng như sự giúp đỡ của các đối tác để cùng nhau phát triển, phát huy khả năng của ngành KTNN và các UB của QH./.
