(khoahockiemtoan.vn) - Ngày 08/11/2017, tại Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán, Hội đồng khoa học KTNN đã tổ chức nghiệm thu đề tài nghiên cứu khoa học cấp Cơ sở: “Nâng cao hiệu quả công tác đối chiếu thuế trong kiểm toán ngân sách địa phương” do Ths. Nguyễn Quốc Tuấn và Ths. Đỗ Thu Huyền làm đồng chủ nhiệm. Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu là TS. Lê Đình Thăng – Giám đốc Trường. Tham dự buổi nghiệm thu có đầy đủ các thành viên Hội đồng nghiệm thu và các thành viên của Ban đề tài.
Với sự nỗ lực và ham muốn tìm tòi học hỏi của Ban đề tài, Đề tài đã được hoàn thành sớm trước thời hạn nghiên cứu của đề tài (đề tài được hoàn thiện và nộp sản phẩm trước hạn nghiên cứu là 9 tháng). Đây là đề tài tự túc kinh phí đầu tiên được nghiệm thu và đồng thời cũng là sản phẩm đầu tiên của các đề tài được giao thực hiện theo phương thức không được cấp kinh phí nghiên cứu.
Đề tài: Nâng cao hiệu quả công tác đối chiếu thuế trong kiểm toán ngân sách địa phương”, được kết cấu thành 2 chương, Chương 1: Tổng quan những vấn đề chung về kiểm tra, đối chiếu thuế trong kiểm toán ngân sách địa phương; Chương 2: Các giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra, đối chiếu thuế trong kiểm toán ngân sách địa phương;
Hội đồng nghiệm thu đánh giá Đề tài có kết cấu phù hợp, phạm vi nghiên cứu phù hợp (dựa trên kết quả kiểm toán 3 năm gần đây của KTNN khu vực VI). Đề tài đã hệ thống hóa được những vấn đề lý luận về kiểm tra, đối chiếu thuế (khái niệm, mục đích, vai trò, đặc điểm và các nhân tố ảnh hưởng). Đồng thời, đề tài đã đưa ra thực trạng công tác đối chiếu thuế trong kiểm toán ngân sách địa phương. Cụ thể, đề tài đã phân tích thực trạng về: cơ sở pháp lý và các hướng dẫn kiểm toán về kiểm tra, đối chiếu thuế trong kiểm toán ngân sách địa phương hiện nay tại KTNN; sự phối hợp và mối quan hệ giữa các cơ quan chính quyền địa phương và KTNN..Đặc biệt là thực trạng công tác kiểm tra, đối chiếu trong kiểm toán ngân sách địa phương của KTNN khu vực VI. Từ việc phân tích thực trạng công tác kiểm tra đối chiếu thuế tại KTNN Khu vực VI về các mặt: đặc điểm công tác kiểm tra đối chiếu thuế; thực trạng công tác kiểm tra, đối chiếu đối với NNT (..), việc chấp hành tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế, dựa trên các căn cứ này đề tài đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra đối chiếu thuế trong kiểm toán ngân sách địa phương tại Chương 2.
Trong đó, các giải pháp có giá trị thực tiễn cao đó là: xây dựng tiêu chí đánh giá, lựa chọn các doanh nghiệp đưa vào diện đối chiếu và giải pháp xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về các doanh nghiệp để làm căn cứ lựa chọn đối chiếu thuế.
Hội đồng nghiệm thu đã đánh giá cao những đóng góp của đề tài, bên cạnh đó Hội đồng cũng góp ý để đề tài hoàn thiện và có giá trị cao hơn. Đề tài cần làm rõ mục tiêu nhằm xác nhận, đánh giá việc chấp hành pháp luật về thuế và nâng cao hiệu quả đối chiếu thuế. Trong đó, cần trình bày về trách nhiệm kiểm toán thuế của cơ quan kiểm toán tối cao (theo Tuyên bố Lima). Đồng thời, cần bổ sung đánh giá của cơ quan quản lý thu, các đánh giá này là trọng tâm của việc kiểm tra, đối chiếu trong kiểm toán ngân sách địa phương. Việc đánh giá công tác phối hợp với cơ quan quản lý thu (cụ thể ở đây là cơ quan thuế) còn chưa đánh giá một cách rõ ràng, sắc nét. Qua đó chỉ ra những bất cập trong chính sách thuế. Có thể đi sâu và phân tích hạn chế việc truy cập phần mềm quản lý thuế để thu thập thông tin về NNT, việc cung cấp tài liệu của cơ quan thuế và của đơn vị thuộc diện đối chiếu…Hoặc là đi vào phân tích các kiến nghị chưa được cơ quan thuế thực hiện mà hiện nay chưa có chế tài xử phạt; cách thức tổ chức kiểm toán còn khác nhau giữa các KTNN khu vực, KTNN chuyên ngành (việc thực hiện kiểm tra, đối chiếu còn được thực hiện tại cơ quan thuế và có thể thực hiện tại đơn vị đối chiếu); quy định về số lượng mẫu chọn kiểm tra đối chiếu…
Về cách tiếp cận nghiên cứu đề tài, công tác kiểm tra đối chiếu thuế chưa được xem xét đúng mức như thủ tục kiểm toán (như một nội dung kiểm toán riêng biệt). Để hoàn thiện hơn nội dung nghiên cứu của đề tài, đề tài cần tiếp cận việc đối chiếu thuế như một thủ tục kiểm toán.
Xuất phát từ quan điểm, cơ quan Kiểm toán nhà nước là cơ quan kiểm tra tài chính công (theo Tuyên bố Lima và Tuyên bố Mexico) do đó KTNN được thực hiện nghiệp vụ kiểm toán đối với bên thứ 3 với mục đích là đánh giá việc quản lý thu của cơ quan được giao nhiệm vụ ngân sách. Công tác kiểm tra, đối chiếu thuế với vai trò quan trọng là đánh giá công tác quản lý thuế và tình hình tuân thủ pháp luật về thuế của NNT. Đề tài cần bổ sung cơ sở pháp lý cho việc kiểm tra đối chiếu thuế xuất phát từ việc kiểm tra tài chính công. Với thực trạng về cơ sở pháp lý ở Việt nam hiện nay chưa quy định rõ về việc kiểm tra, đối chiếu thuế (mới chỉ dừng lại ở một số nội dung liên quan trong Luật Kiểm toán nhà nước - Khoản 1, Điều 68, Luật KTNN 2015 và Khoản 1, Điều 10, Luật KTNN 2005, Quyết định số 275/KTNN-CĐ ngày 18/3/2016 về hướng dẫn kiểm tra đối chiếu số liệu báo cáo của NNT khi kiểm toán tại cơ quan thuế, cơ quan hải quan).
Kết luận buổi nghiệm thu, TS. Lê Đình Thăng đánh giá cao kết quả nghiên cứu của đề tài. Để hoàn thiện đề tài, đề tài cần nghiêm túc tiếp thu các ý kiến của Hội đồng nghiệm thu, đồng thời đề tài cần hoàn thiện các nội dung sau: Cần làm rõ và phân tích việc kiểm tra đối chiếu thuế là hoạt động của kiểm toán đối với bên thứ 3 (dựa trên Tuyên bố Lima và Tuyên bố Mexico, Luật KTNN); cơ sở pháp lý của việc kiểm tra, đối chiếu thuế (nghiệp vụ kiểm toán đối với bên thứ 3); lược bớt phần phối hợp, cần đi sâu vào phân tích thực trạng hiện nay đang vướng mắc những gì. Trong Chương 2, cần bổ sung việc hoàn thiện căn cứ pháp lý cho việc kiểm tra, đối chiếu (trước mắt và lâu hạn). Bổ sung giải pháp cần hướng dẫn, đào tạo, tập huấn nghiệp vụ kiểm tra, đối chiếu thuế cho KTV (cách thức lựa chọn đơn vị đối chiếu) và hoàn thiện mẫu biểu hồ sơ kiểm toán…
Kết quả đề tài xếp loại: Khá./.
